สิ่งกระตุ้นให้โรคหืดกำเริบมีหลายอย่างได้แก่ การเป็นโรคจมูกอักเสบภูมิแพ้ การได้รับสารก่อภูมิแพ้ การติดเชื้อบางชนิด การออกกำลังกาย วันนี้เราจะมาเรียนรู้การพิชิตโรคหืดโดยการหลีกเลี่ยง/รักษา ปัจจัยกระตุ้นที่สำคัญได้แก่
โรคจมูกอักเสบภูมิแพ้
ผู้ป่วยโรคหืดในปัจจุบันเป็นโรคจมูกอักเสบภูมิแพ้มากกว่าร้อยละ 60-70 และมีอาการแพ้ไรฝุ่น ขนสัตว์ สิ่งกระตุ้นอื่นๆ ได้แก่ ละอองเกสรดอกไม้ หญ้า และเชื้อรา

วิธีพิชิต พยายามรักษาอาการของโรคจมูกอักเสบภูมิแพ้ โดยใช้ยาพ่นจมูก กินยาอย่างสม่ำเสมอโดยเฉพาะช่วงหน้าหนาวที่มีอาการกำเริบได้งาย นอกจากนี้ควรให้ลูกมีโอกาสได้รับสิ่งกระตุ้นน้อยที่สุด เช่น ถ้าคิดว่าเขาน่าจะแพ้ขนแมวที่เคยเลี้ยงไว้ในบ้าน ก็ต้องถอดพรมออกไป ทำความสะอาดพื้น ทำความสะอาดผนังห้องและทาสีใหม่ ทำความสะอาดท่อแอร์ และเปลี่ยนแผ่นกรองของเครื่องฟอกอากาศบ่อยๆ ไม่ควรให้ลูกเล่นตุ๊กตาที่มีขน แต่ถ้าอาการแพ้ของลูกไม่อาจควบคุมได้ด้วยการกำจัดสารก่อภูมิแพ้ ก็คงต้องใช้วิธีฉีดวัคซีนภูมิแพ้
การออกกำลังกาย
การวิ่งหรือออกกำลังกายบางชนิด อาจกระตุ้นให้เกิดอาการหืดกำเริบ โดยเฉพาะในเด็กได้กว่าร้อยละ 80  เพราะการออกแรงมากๆ ทำให้ต้องหายใจเร็วขึ้น ซึ่งมักจะเป็นการหายใจทางปาก ทำให้อากาศที่เย็นกว่าปกติพรวดเข้าปอดเป็นจำนวนมาก (ตามปกติจมูกจะทำให้อากาศอุ่นและชื้นขึ้น)

วิธีพิชิต พ่นยาหรือกินขยายหลอดลมก่อนออกกำลังกายอย่างน้อย 15-30 นาที ถึงอย่างไรเด็กๆ ที่มีอาการหอบหืดจากการออกกำลังกายก็ยังจะต้องออกกำลังกายอยู่ดี เพราะผลวิจัยชี้ชัดว่าเด็กที่น้ำหนักเกินหรือเป็นโรคอ้วนมีแนวโน้มที่จะเกิดอาการมากกว่าถึงร้อยละ 50 นอกจากนี้ไม่ควรออกกำลังกายที่หนักเกินไปและควรปรับตัวด้วยการทำร่างกายให้อบอุ่นก่อนออกกำลังกาย
การติดเชื้อ
โรคส่วนใหญ่ที่กระตุ้นให้เกิดอาการในเด็กคือโรคที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัส ที่พบบ่อยที่สุดคือไข้หวัด รองลงไปคือไข้หวัดใหญ่ และการติดเชื้อไวรัสระบบทางเดินหายใจ (RSV)

วิธีพิชิต พาลูกไปฉีดวัคซีน โดยเฉพาะวัคซีนป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่ซึ่งอาจกระตุ้นให้เกิดอาการที่รุนแรง เด็กวัย 6 เดือนขึ้นไปจึงควรฉีดวัคซีนทุกปี
สารที่ก่อให้เกิดอาการระคายเคือง
ผลิตภัณฑ์ที่มีกลิ่นหอมทุกชนิด ซึ่งได้แก่ เทียนหอมและผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดต่างๆ ตลอดจนควันบุหรี่ อาจกระตุ้นให้เกิดอาการได้ ผลวิจัยชี้ให้เห็นว่า เด็กที่พ่อแม่สูบบุหรี่มีแนวโน้มที่จะมีปัญหาเกี่ยวกับการหายใจสูงกว่าเด็กที่พ่อแม่ไม่ได้สูบถึงสองเท่า

วิธีพิชิต พยายามช่วยลูกหลีกเลี่ยงสารที่แพ้อย่างเต็มที่เช่นเดียวกับกรณีของสารก่อภูมิแพ้ ส่วนเรื่องของควันบุหรี่ ผลวิจัยคงทำให้หลายๆคนสำนึกผิด แต่การเลิกบุหรี่ก็ไม่ได้ทำสำเร็จกันง่ายๆ ฉะนั้นถ้าคุณต้องการความช่วยเหลือและกำลังใจ ให้โทร.ไปที่สายด่วนเลิกบุหรี่ 1600
อากาศ
อากาศเย็น คือตัวการสำคัญที่สุดเพราะจะกระตุ้นให้เกิดอาการหลอดลมตีบ แต่พอเข้าฤดูร้อน มลพิษทางอากาศ ละอองเกสรดอกไม้และโอโซนก็จะกลายเป็นตัวการสำคัญ

วิธีพิชิต  อยู่ในบ้านเมื่ออากาศหนาวจัด และถ้ามลพิษทางอากาศหรือโอโซนคือสิ่งที่ทำให้ลูกเกิดอาการ ก็ใช้เวลาอยู่นอกบ้านในช่วงเช้า ซึ่งมลพิษและโอโซนน่าจะมีระดับต่ำที่สุด และพออากาศเริ่มร้อนขึ้น ก็พยายามเข้าไปอยู่ในที่ที่มีแอร์
เป้าหมายการรักษาโรคหืดอยู่ที่การควบคุมอาการคือไม่มีอาการกำเริบ ไม่มีความจำเป็นต้องได้รับยาขยายหลอดลมเพิ่ม และสามารถทำกิจกรรมได้ปกติ เคล็ดลับที่จะทำให้ควบคุมอาการของโรคหอบหืดได้ก็คือ อันดับแรกขอให้แพทย์เขียนแผนการรักษาที่จะใช้เป็นแนวทางสำหรับการรักษาด้วยยา ตลอดจนกลยุทธ์เกี่ยวกับรูปแบบการดำเนินชีวิตที่จะช่วยให้ลูกหลีกเลี่ยงจากสิ่งกระตุ้นที่มีผลต่อเขาได้มากที่สุด ขั้นตอนที่สองคือพยายามหาคำตอบให้ได้ว่ายาที่ใช้ได้ผลดีสำหรับลูกมีอะไรบ้าง และใช้ยาเหล่านั้นตามคำแนะนำของแพทย์
รศ.พญ. อรพรรณ โพชนุกูล หน่วยโรคภูมิแพ้และภูมิคุ้มกันวิทยา ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์